OVERZICHT VAN LITERATUUR
Nederlandstalige literatuur die op eigen wijze inzicht geeft in morele kwesties
- Appignanesi (2009) Gek, slecht en droevig; (vert. R. Fagel, R. de Ridder en F. Reusink (Mad, Bad and Sad) uitgeverij De Bezige Bij;
ISBN: 978 90 234 4059 8
Dit is het verhaal over gekte, slechtheid en droefenis en de uiteenlopende opvattingen hierover in de laatste tweehonderd jaar. Dit is ook het verhaal over de manier waarop gekte, slechtheid en droefenis door verschillende vrouwen werden ervaren,van Virginia Woolf tot Sylvia Plath, van Zelda Fitzgerald tot Marilyn Monroe. Dolheid, bezetenheid, manie, melancholie, ‘zenuwen’, waanvoorstellingen, abnormaal gedrag, theatrale tics, hartstochtelijke liefdes- en haatgevoelens, seks, visuele en auditieve hallucinaties, angsten, fobieën, fantasieën, slaapstoornissen, dissociaties, verslaving, zelfverminking, zelfuithongering, depressie – ze figureren allemaal in het verhaal dat hier wordt verteld. Daarnaast komen in dit boek ook behandelmethoden aan de orde, of het nu om ‘morele ’, chirurgische, galvanische, elektrische of farmaceutische ingrepen gaat of om therapeutisch praten of schrijven. Veel psychische stoornissen komen frequenter voor bij vrouwen dan bij mannen. Met haar zoektocht naar het antwoord op de vraag waarom dat zo is, brengt Lisa Appignanesi een groot aantal uitzonderlijke vrouwen en hun psychiaters tot leven.
- Croonen, H. (2009) 'Elke vorm van aandacht helpt'; in: Medisch Contact (64) nr 42; pp. 1708 - 1711. Lisa Appignanesi laat in haar boek Gek, slecht en droevig zien hoe de diagnoses en therapieën in de psychiatrie in de afgelopen tweehonderd jaar zijn veranderd. Met haar historische beschouwing relativeert ze het heilige geloof van hedendaagse psychiaters in evidence-based medicine.
- Bauby, J-D. (2008) Vlinders in een duikerpak; (vert. van Le scaphandre et le papillon (The diving bell and the butterfly) uitgeverij De Bezige Bij;
ISBN: 978 90 234 2832 9
Jean-Dominique Bauby was hoofdredacteur van de Franse Elle. Op 8 december 1995 verandert zijn leven voorgoed als zijn hersenstam door een beroerte inactief wordt en hij slachtoffer wordt van het locked-in-syndroom. Hij kan nog slechts zijn linkeroog bewegen. Door middel van een ingenieus lettersysteem leert Bauby zinnen dicteren, en zo zet hij zijn ervaringen in de laatste maanden van zijn leven op papier. Slechts twee dagen na de publicatie van het boek in Frankrijk overlijdt hij. Vlinders in een duikerpak heeft inmiddels de status gekregen van een moderne klassieker. Vlinders in een duikerpak is door Julian Schnabel met groot succes verfilmd als The Diving Bell and the Butterfly. De film werd op het filmfestival van Cannes 2007 lovend ontvangen en kreeg vier Oscar nominaties. (film: zie onder 'T' in Overzicht film) - Bernlef, J. (1984) Hersenschimmen; Amsterdam: uitgeverij Querido;
ISBN: 90 21452472
Hersenschimmen behoort tot de belangrijkste boeken uit de jaren tachtig, wordt inmiddels door honderdduizenden lezers hogelijk gewaardeerd en is in vele talen vertaald. Het is ook een hoogtepunt in het omvangrijke oeuvre van P.C. Hooftprijswinnaar J. Bernlef. Meer dan een boek over dementie is het een verhaal over het trage verval van een bewustzijn. De hoofdpersoon van deze roman, Maarten Klein, is een klassiek personage geworden in de Nederlandse literatuur: als gepensioneerd secretaris van een maritieme organisatie, verhuisd naar Noord-Amerika, lijkt hij van een rustige oude dag te gaan genieten, tot er storingen in zijn brein optreden. Bij volle bewustzijn raakt Maarten afwezig, heeft het gevoel te verdwalen, kan heden en verleden niet meer onderscheiden, verliest zijn greep op de taal, wil plotseling weer naar zijn werk en ziet zijn vrouw voor zijn moeder aan. Maarten leidt kortom aan hersenschimmen.
- Hersenschimmen, Heddy Honigmann, Nederland; 1987; 108 min
zie beschrijving gelijknamig boek van J. Bernlef
- Hersenschimmen, Heddy Honigmann, Nederland; 1987; 108 min
- Bouwman, B. (2007) Kindengel; Amsterdam: uitgeverij Querido;
ISBN: 978 90 214 3320 2
'Met grote blijdschap verwelkomen Sara en Mark hun eerstgeborene, Deidre. Maar Deidre wordt al snel ernstig ziek en verwacht wordt dat ze jong een pijnlijke dood zal sterven. Om haar dat leed te besparen voelen de ouders zich gedwongen haar zelf om het leven te brengen. Is dat moord of een liefdevolle daad? Met die vraag kampt Karen, de rechter die zich over de zaak moet uitspreken. Karen raakt geïntrigeerd door de zwijgende Sara en Mark in de rechtzaal. Sara staart voortdurend in de wolken en Mark kijkt haar met zijn groene ogen doordringend aan. Waarom toch weigeren ze te vertellen wat er met Deidre is gebeurd en waar het kindje is gebleven? Tegen alle regels in stapt Karen bij Mark in de auto en laat zich meevoeren naar het verhaal buiten de rechtzaal. Het verhaal van Deidre Damen.’
(website van de auteur: www.beitske.nl) - Braam, S. (2005) Ik heb Alzheimer; Het verhaal van mijn
vader Amsterdam: uitgeverij Nijgh en Van Ditmar;
ISBN: 90 388 0338 9
Ditmaal gaat niet journaliste Stella Braam, maar haar vader 'undercover'. In 2003 krijgt René van Neer te horen dat hij Alzheimer heeft, de meest voorkomende vorm van dementie. De oud-psycholoog doet zijn dochter verslag van zijn veranderende wereld.
René belandt in een zorgcentrum in Maastricht, waar hij de boel op stelten zet, zijn afdeling 'gijzelt' en inspraak eist. Bijna gaat hij ten onder aan 'rustgevende' medicatie en tenslotte verdwijnt hij achter slot en grendel in een ander verpleegcentrum. 'Het stempel dementie is een vrijbrief om iemand zijn burgerrechten te ontnemen', tekent Stella Braam uit René's mond op. Voor het eerst in de geschiedenis vertelt een dementerende zijn verhaal. Een onthutsend en hilarisch verslag van een strijdbare burger met Alzheimer die in opstand komt tegen de betutteling in zorg en samenleving. - Brijs, S. (2005) De Engelenmaker; Amstel Uitgevers;
ISBN: 9045013843
Op 13 oktober 1984 keert na een afwezigheid van bijna twintig jaar Doktor Victor Hoppe terug naar zijn geboortedorp Wolfheim, vlak bij het drielandenpunt in de buurt van Vaals en Aken. De bekrompen dorpelingen reageren argwanend op zijn komst, zeker als blijkt dat hij drie kinderen van een paar weken oud bij zich heeft: een identieke drieling met een schrikwekkende afwijking. Na enkele bijzondere genezingen wordt de dokter toch aanvaard in het dorp en gestaag groeit zijn populariteit. Zijn kinderen zijn echter zelden te zien en dat voedt de geruchten. Langzaam groeit het besef dat ze alle drie ernstig ziek zijn. Maar er blijkt meer aan de hand, niet alleen met de kinderen, ook met de dokter zelf die, gegijzeld door zijn verleden, een beslissing neemt die hem onsterfelijkheid moet bezorgen.
De engelenmaker is een roman vol geruchten en rumoer, gefluister en geroddel. Een verhaal over geloof en wetenschap, werkelijkheid en verbeelding, macht en onmacht, zin en onzin. Een roman waarin iedereen naar de waarheid op zoek is en uiteindelijk alleen zijn eigen waarheid vindt en gelooft.
- Capek, K (2017) Meteoor; Uitgeverij Wereldbibliotheek; ISBN: 9789028427259
Een vliegtuigje stort neer en de zwaargewonde piloot wordt in coma naar een ziekenhuis gebracht. Niemand weet wie hij is en waar hij vandaan komt. De behandelend arts en de anderen die met de stervende piloot in aanraking komen - een verpleegster, een medepatiënt met helderziende gaven en een dichter – proberen zijn identiteit en leven te reconstrueren. Maar behalve een paar muntstukken in de broekzak van de man, een litteken op diens been en een tweetal gestamelde woorden, hebben ze geen concrete aanknopingspunten.
In Meteoor vertelt Capek over wat we kunnen weten van een ander mens. Door de verschillende perspectieven bij elkaar te voegen kun je je een samenhangend beeld van iemand vormen. In hoeverre dat een waarachtig beeld is, laat ?apek in het midden. De arts, de zuster, de helderziende en de dichter leveren ieder hun versie van het verhaal, en samen schetsen ze een volledig beeld. - Chen, P. (2007) De laatste fase; Uitgeverij De bezige bij;
ISBN: 9789023422914
In De laatste fase vertelt Pauline Chen kalm, maar treffend over haar ervaringen met de dood, in haar persoonlijk leven en tijdens haar opleiding tot chirurg. Genuanceerd schetst ze de paradox die de roeping van een arts - het redden van levens - verbindt met de realiteit, het overlijden van patiënten. Hoe kunnen artsen worden voorbereid op de emotionele kant van hun werk? Is betrokkenheid positief, of soms toch niet? Wat kan en mag een patiënt van de dokter verwachten, en wat kan de dokter van zichzelf verwachten? Deze en andere wezenlijke kwesties komen ter sprake in dit eerlijke, wijze boek. - Coetzee, J.M. (2005) Langzame man Amsterdam: uitgeverij
Cossee; ISBN: 90 59360737
Toen hij door de lucht vloog dacht hij nog direct weer op te kunnen staan, even diep adem te halen, en dan weer door te fietsen. Maar nu zit hij thuis, een been tot boven de knie geamputeerd. Met tegenzin probeert hij te wennen aan het idee dat er nu dagelijks een verpleegster over de vloer komt. De eerste is een regelrechte ramp. De tweede, een Kroatische, handig, stevig en niet onaantrekkelijk, brengt Paul Rayment echter al snel op andere gedachten. De sinds jaren gescheiden man vindt haar aanwezigheid aangenaam, en al gauw meer dan dat. En voor hij het weet zit hij tot over zijn oren middenin een explosieve familiegeschiedenis, echter zonder ruimte voor zijn eigen liefde. Bij alle narigheid verschijnt bovendien ook nog ongevraagd de oude schrijfster Elizabeth Costello in zijn leven. 'Langzame man' is een uitmuntende familieroman, een treffend en dikwijls komisch boek, waarin de lezer met een paar eenvoudige maar principiële vragen wordt geconfronteerd. Waarom hebben we pas echt het gevoel dat we leven als we voor een ander kunnen zorgen? Hebben mensen zonder kinderen iets essentieels gemist? En buitendien, wat is echte liefde?
- Didion, J. (2012) Blauwe nachten; (oorspronkelijke titel: Blue Nights; vertaling: M. Versluys) Uitgeverij De Bezige Bij; ISBN: 978 90 8542 358 4;
In haar nieuwste boek 'Blauwe Nachten' probeert Joan Didion in het reine te komen met een tweede mokerslag: de dood van haar dochter. Quintana Dunne was een aangenomen kind. Joan Didion merkte bij het wondermooie meisje “haar diepgang en vlakheid” op en “haar kwikzilveren stemmingen”. Al heeft ze weinig fiducie in de medische wetenschap, die ze als “een onvolmaakte tak van kunst” beschouwt, toch moet ze de diagnose van “manisch depressieve stoornis” aanvaarden. En als ouder van een geadopteerd kind stelt zij zich daar vragen bij. Hield het kind van ons? Hielden wij genoeg van dit kind?
De angst zorgt voor overbezorgdheid. “De oorsprong van die angst was duidelijk: er zou haar iets kunnen overkomen” en “Later kwam ik pas tot het inzicht dat ik haar opvoedde als een pop”, schrijft ze. Ook het kind is doordrongen van het toevallige karakter van deze ouder-kind relatie. Sterke verlatingsangst duikt wel vaker op bij geadopteerde kinderen, constateert Joan Didion. Niet ongewoon maar wel verontrustend was het telefoontje van het kind naar het lokale ziekenhuis om te vragen wat ze moest doen als ze gek werd. (j. de Haes) - Downham, J. (2007) Voor ik doodga; (oorspronkelijke titel: before I die; vert. M. van Gelder) Uitgeverij Mouria; ISBN: 9789045800301
Wat zou jíj doen als je nog maar een paar maanden te leven had?
Voor Tessa van zestien is die vraag werkelijkheid. De artsen hebben haar verteld dat ze door haar leukemie nog maar korte tijd te leven heeft. Die tijd wil Tessa goed besteden. Dus maakt ze een lijst van tien dingen die ze absoluut nog wil doen voor ze doodgaat. Te beginnen met seks. En ze wil nog autorijden. En beroemd worden. En verliefd. Terwijl Tessa aan haar lijst werkt verergert de ziekte en komt haar einde dichterbij.
Voor ik doodga is een heel mooi en bijzonder boek, waar je soms bij moet lachen en soms bij moet huilen. Tessa's strijd tegen haar ziekte en haar verlangen haar lijst af te maken zul je niet snel vergeten. - Draaisma, D. (2006) Ontregelde geesten; Groningen: Historische uitgeverij;
ISBN: 90 655 4450 X
Psychiaters en neurologen eren hun vakgenoten door vernoeming. Alois Alzheimer, James Parkinson, Sergei Korsakov, Georges Gilles de la Tourette, Hans Asperger: ze zijn van mensen van vlees en bloed veranderd in namen die nu verwijzen naar een ziekte, een syndroom, een autistische aandoening. Daarbij leverden ze hun voornaam in en al snel ook de rest: de herinnering aan hun leven en de omstandigheden van hun ontdekkingen. Douwe Draaisma reconstrueert de levens van dertien 'namen' uit de wetenschap van hersenen en geest. Wat hebben ze precies ontdekt? Wie waren hun patiënten? Artsen als Parkinson, Alzheimer, Korsakov en Asperger, maar ook minder bekende psychiaters als Capgras of Clérambault hadden een talent dat aan Oliver Sacks doet denken: schrijvend aan hun ziektegeschiedenissen konden ze een patiënt laten opstaan van papier. Als je hun werk leest merk je dat ze je geheugen binnenwandelen en daar niet meer uit vertrekken. Ontregelde geesten geeft een verrassend en tegelijk ontroerend beeld van de recente geschiedenis van het hersenonderzoek. De ziektegschiedenissen van syndromen als van Asperger, Bonnet, Korsakov, Clérambault, Gilles de la Tourette, en Capgras, van de ziekten van Parkinson, en Alzheimer, van de Gage-matrijs, van de gebieden van Brodmann, en van Broca, de Jackson-epilepsie en het Lombroso-hoofd, worden dankzij Douwe Draaisma's fijne oog en innemende stijl tot onvergetelijke verhalen.
- Enter, S. (2011) Grip; Uitgeverij Van Oorschot; ISBN: 9789028241794
Mei 2007, het internationale spoorwegstation Bruxelles Midi. Bij gebrek aan echt wereldnieuws kondigen kranten de onsterfelijkheid van het mensdom aan; volgens een Amerikaanse hoogleraar zal het binnen twee decennia zover zijn. Op deze zelfde zonovergoten dag zullen, twintig jaar na hun studententijd en eerste kennismaking in alpinistenkringen, Vincent, Martin, Paul en Lotte elkaar terugzien. Een incident op de Lofoten, boven de poolcirkel, stuurde hun levens op dramatische wijze. Er bestaat echter nog altijd verwarring over wat destijds precies is voorgevallen, en in de aanloop naar de voorgenomen reünie wordt het verleden voor ieder van de groep in een nieuw en soms ontluisterend perspectief geplaatst.
Grip gaat over vriendschap, over reizen, over zelfinzicht, over vergankelijkheid en over de moeilijke en soms pijnlijke vraag of je het leven leidt dat je had willen leiden. Of de keuzes die je maakte wel jouw keuzes waren. Hoe het beeld dat je hebt van de ander zich tot die ander verhoudt. - Es, R. van (2015) . Professionele ethiek . Morele besluitvorming in organisaties en professies; Vakmedianet; EAN: 9789462760615
Dit boek is een inleiding tot de ethiek in organisaties en professies met de nadruk op de kwaliteit van morele besluitvorming. Op een visueel aantrekkelijke en ongebruikelijke manier wordt dit specialisme behandeld via kunstvormen. Aan de hand van ruim zestig films, dertig schilderijen en litho's, twintig romans, acht gedichten en zes toneelstukken wordt de lezer wegwijs gemaakt in het nemen van morele beslissingen.
Dit mondt uit in een overzichtelijk model van drie fasen volgens de klassieke indeling: beeldvorming, oordeelvorming en besluitvorming. Met dit model valt in de praktijk goed te werken: het is ontwikkeld op basis van meer dan tweehonderd morele besluitvormingsprocessen in organisaties en professies waar de auteur de laatste twintig jaar direct of indirect bij betrokken is geweest.
Het nemen van een moreel besluit is een kwestie van zorgvuldig analyseren en zelfbewust durven kiezen. Dit boek helpt daar bij. Het biedt een systematische werkwijze voor morele besluitvorming in organisaties en professies.
- Finkielkraut, A. (2010) Een intelligent hart; Vertaling: F. de Haan; Uitgeverij Contact; ISBN: 9789025434656;
"Hoe baan je je een weg door de moderne, snelle, digitale maatschappij? Wat doe je met oude waarden, nieuwe normen? Hoe denk je over racisme, oorlog en ouder-kindrelaties zonder te verdwalen in lijvige filosofische werken? Het antwoord is even verrassend als simpel: LEES EEN ROMAN. Alain Finkielkraut bespreekt aan de hand van negen romans vraagstukken waar iedereen wel een keer op stuit: bijvoorbeeld klassenverschil (Lord Jim van Joseph Conrad), racisme (De menselijke smet van Philip Roth) en een vader-zoonrelatie (De eerste man van Albert Camus)." (flaptekst) - Foenkinos, D. (2013) Herinneringen; Oorspronkelijke titel: Les souvenirs (2011) Vertaling: L. van Nes; Uitgeverij Meulenhoff; ISBN: 9789029088503
Herinneringen vertelt het verhaal van een jonge man die ervan droomt schrijver te worden. Maar de realiteit is weerbarstig: hij werkt als nachtportier in een hotel en is teleurgesteld door de middelmatigheid van zijn eigen teksten. Heeft hij simpelweg geen talent of ontbreekt het hem aan levenservaring? Bovenal worstelt hij met het grijze gebied tussen geluk en ongeluk dat routine heet. Pas als zijn geliefde grootvader sterft en zijn grootmoeder uit het tehuis vlucht, ontwaakt hij eindelijk uit zijn permanente staat van besluiteloosheid. (flaptekst) - Fragoso, M. (2011) Tijger, tijger; Vertaling: A. Jongeling; Uitgeverij De Bezige Bij; ISBN: 978 90 234 5962 0;
"In Tijger, tijger onderzoekt Margaux Fragoso de donkerste momenten van haar leven. Een aangrijpend document, maar bovenal een formidabel literair meesterstuk.
‘Mag ik met je spelen?’ Op een zomerdag in 1985 ontmoet Margaux Fragoso de veel oudere Peter Curran in het buurtzwembad en stelt hem precies die vraag. Zij is zeven, hij is eenenvijftig. Wanneer Peter haar en haar moeder uitnodigt om bij hem thuis langs te komen, treft het meisje er een waar kinderparadijs aan. Haar moeder is niet in staat om goed voor Margaux te zorgen en leeft in een constante angst voor haar agressieve echtgenoot. Ze is Peter dankbaar voor alle aandacht die hij aan haar dochter besteedt en binnen de kortste keren brengt Margaux al haar tijd met Peter door. Gaandeweg neemt hij de rol aan van Margaux’ vriend, vader en minnaar. Fragoso’s memoires geven een ongekende inkijk in het hart en de ziel van de pedofiele man die haar van haar jeugd beroofde. Het resultaat is krachtig en oprecht, spraakmakend en onvergetelijk." (flaptekst)
- Bouman, H. Een roofdier knuffelen; Recensie op het boek in de Volkskrant van 3 maart 2011; Boekenkatern p. 3
- Fuchs, E. (2006) De glorieuze aftocht - Een moeder, een dochter en Alzheimer Uitgeverij Ambo;
ISBN: 9026319819
"Lillian was allesbehalve een doorsnee moeder. Ze trouwde met een beroemde violist, scheidde, en trad in dienst van de Amerikaanse regering. Later vestigde ze zich als zakenvrouw in Washington en reisde ze de wereld rond om auto-onderdelen en militair gereedschap te verkopen. Voor haar dochter, die lange tijd bij haar grootouders woonde, was ze meer een vrouw om te bewonderen dan een moeder om lief te hebben. 'Afstand houden' werd het parool. Hoe minder Elinor met haar moeder te maken had, hoe beter ze met elkaar konden opschieten. Maar toen kreeg Lilian Alzheimer. De ziekte sloeg zo hevig toe dat de verhouding tussen Elinor en Lillian binnen korte tijd volledig veranderde. Niet alleen werd de dochter de moeder en de moeder het kind, maar ook de wederzijdse genegenheid groeide. In de glorieuze aftocht, een boek vol compassie, vertelt Elinor Fuchs op originele, eerlijke, inspirerende en ook humoristische wijze over het ziekteproces van haar moeder. Een verhaal om moed uit te putten." (flaptekst)
Elinor Fuchs is hoogleraar aan de Yale School of Drama.
- Garner, H. (2008) De logeerkamer (oorspronkelijke titel: The spare room, vertaling uit het Engels: Marijke Versluys) Uitgeverij de Bezige Bij, ISBN 978 90 234 2892 3
Nicola vliegt van Sydney naar Melbourne om drie weken te logeren bij haar goede vriendin Helen. Maar dit is geen alledaags bezoek: Nicola heeft kanker in een vergevorderd stadium en is naar Melbourne afgereisd om een alternatieve behandeling te ondergaan. Helen heeft van begin af aan haar twijfels over deze behandeling en stelt zich sceptisch op, in tegenstelling tot Nicola, die ondanks haar ziekte vastbesloten is om haar leven ten volle te leiden. Helen bevindt zich hierdoor niet alleen in de rol van vriendin en verpleger, maar moet zich noodgedwongen ook opwerpen als Nicola’s beschermengel en ijzige rechter. De logeerkamer is een roman over compassie en woede, waarin twee vrouwen zich proberen te verzoenen met een onafwendbaar lot. Bovendien is het een niet mis te verstane aanklacht tegen kwakzalverij en een warmhartige, soms verrassend humoristische en dan weer pijnlijk eerlijke bespiegeling over de vriendschap. - Geiger, A. (2012) De oude koning in zijn rijk; Uitgeverij De Bezige Bij; ISBN: 9789023467960
`Omdat mijn vader de afstand tot mijn wereld niet meer kan overbruggen, moet ik naar hem toe, schrijft Arno Geiger in dit ontroerende boek over zijn vader. Deze verliest langzamerhand de greep op zijn geheugen en geraakt in het schemergebied van de geest. De verhouding tussen vader en zoon verandert hierdoor sterk, wordt openhartig, liefdevol en speels. Ze genieten van hun wandelingen door het landschap waar ze beiden hun jeugd hebben doorgebracht. De zoon, in eerste instantie verbijsterd door de grote veranderingen, leeft op van de mysterieuze en poëtische zinnen die zijn vader soms uitspreekt. Hij leert de minder onaangename kanten kennen van wat doorgaans `dementie wordt genoemd. Hoewel er in De oude koning in zijn rijk een zwaar onderwerp centraal staat, is het een toegankelijk, poëtisch en levendig boek over een bestaan dat onverwachtswaardevol is. - Giordano P. (2009) De eenzaamheid van de priemgetallen; (oorspronkelijke titel: La solitudine dei numeri primi; vertaling: P. de Voogd, M. Geuzebroek) Uitgeverij Cargo; ISBN: 978-90-234-3496-2;
De zevenjarige Alice moet van haar vader elke dag tegen haar zin naar skiles. Op een mistige ochtend zondert zij zich af van haar skiklasje en besluit ze de afdaling alleen te maken, maar ze komt ten val en raakt voor de rest van haar leven verlamd aan een been. Mattia is de helft van een tweeling. Hij is hyperintelligent, zijn zusje Michela is zwakbegaafd. Als de tweeling wordt uitgenodigd voor een verjaardagspartijtje schaamt Mattia zich bij voorbaat voor het gedrag van Michela en hij besluit om haar op een bank in het park achter te laten met de opdracht dat ze daar op hem moet wachten. Als hij terugkomt is zijn zusje verdwenen en zij wordt nooit meer gevonden. Op de middelbare school kruisen de levens van Alice en Mattia elkaar en er ontstaat een merkwaardige vriendschap. Ze voelen zich vanaf de dag van hun ontmoeting verbonden, maar merken al snel hoe moeilijk het is om wezenlijk contact met elkaar te krijgen. De eenzaamheid van de priemgetallen is het aangrijpende verhaal van een bijzondere vriendschap dat de lezer vanaf de eerste pagina in zijn greep houdt, en een grandioos debuut waarmee Paolo Giordano blijk geeft van een scherp inzicht in de complexe menselijke psyche.
Zie voor de film onder de 'D'(e eenzaamheid van de priemgetallen)
- Haddon, M. (2003) Het wonderbaarlijke voorval met de hond in de nacht (oorspronkelijke titel: The Curious Incicent of the Dog in the Night-Time (London: Cape, 2003), vertaling uit het Engels: Harry Pallemans) Amsterdam: Contact/De Fontein, ISBN 90-254-1647-0 (hardcover), 90-254-1795-7 (paperback)
De hond lag midden op het gazon voor het huis van mevrouw Shears. Het leek of hij liggend op zijn zij rende, zoals honden rennen als ze in een droom denken dat ze achter een kat aan zitten. Maar de hond rende niet en sliep niet. De hond was dood. Er stak een spitvork uit de hond.' Dit is geen gewone detectiveroman. De detective en verteller is Christopher Boone. Christopher is vijftien en heeft een vorm van autisme. Hij weet heel veel van wiskunde en weinig van mensen. Hij houdt van lijstjes, patronen en de waarheid. Hij houdt niet van de kleuren geel en bruin en wil niet aangeraakt worden. Hij is in zijn eentje nooit verder geweest dan het eind van de straat, maar wanneer de hond van de buurvrouw vermoord blijkt te zijn begint hij aan een angstige reis die zijn hele wereld op z'n kop zet. Christopher is onvergetelijk en Mark Haddon schildert zijn wereld op diep ontroerende, bijzonder grappige en uiterst overtuigende wijze. - Haslett, A. (2016) Denk me weg; Oorspronkelijke titel: Imagine me gone (2016) Vertaling: I. Pardoen; Hollands Diep uitgevers; ISBN: 9789048830213
Als Margarets verloofde John in de jaren zestig wordt opgenomen vanwege een ernstige depressie komt ze voor een moeilijke keuze te staan: gaat ze ondanks zijn aandoening met hem verder of gaat ze de pijn die het haar kan opleveren liever uit de weg? Denk me weg is het onvergetelijke verhaal dat voortvloeit uit deze allesbepalende beslissing.
Het middelpunt van het verhaal is Michael, de oudste zoon van Margaret en John. Een briljante maar angstige muziekfanaat, die het leven alleen aankan door er de spot mee te drijven. Een even belangrijke rol spelen Michaels jongere zusje en broertje - de verstandige en betrouwbare Celia en de ambitieuze en uiterst beheerste Alec. Zij doen er samen met hun moeder alles aan om voor Michael te zorgen, die steeds verwarder en wisselvalliger wordt.
Met zijn opvallende emotionele precisie en zijn levendige, vernieuwende taalgebruik heeft Adam Haslett iets zeldzaams geproduceerd: een roman die onze kijk op de belangrijkste personen in ons leven werkelijk kan veranderen. - Hemmerechts, K. (2008) Ann Uitgeverij Atlas, ISBN 9789045005812
Op een dag krijgt Kristien Hemmerechts een e-mail van een haar volslagen onbekende vrouw, Ann. Ann stelt Kristien de vraag die ze al dikwijls kreeg: wil je mijn verhaal opschrijven? Voor één keer gaat de schrijfster in op het verzoek. Ann lijdt al jaren aan anorexia, die ongeneeslijk lijkt, en wil een einde aan haar leven maken. Ze torst een incestverleden: een wond waaraan haar familie desnoods geloof wil hechten, maar waarnaar ze niet lijkt te handelen. En dus blijft Ann met haar uitgemergelde lichaam roepen: geloof me. Kristien Hemmerechts spreekt met Ann, haar broers en haar moeder en nadien ook met (soms onwillige) therapeuten. Ze doet in dagboekvorm verslag van de confrontatie met een onoplosbare familiegeschiedenis en een halsstarrig ziektepatroon. Ze stelt het voortdurend falen vast van de medische en psychologische begeleiding die Ann kreeg. Ze bewondert Anns moed om ondanks alles te blijven vechten. Kristien Hemmerechts heeft Anns verhaal opgetekend met al het inlevingsvermogen en de absolute eerlijkheid die daarvoor nodig zijn. Ze gaat op zoek naar de maatschappelijke oorzaken van anorexia, betrekt Anns verhaal op zichzelf en worstelt met de eeuwige vraag: in hoeverre is het mogelijk een ander echt te kennen? - Hoff, M. (2001) Morgen zal ik huilen;
Amsterdam, Uitgeverij SWP; ISBN: 90-6665-432-5
Maud Hoff beschrijft in 'Morgen zal ik huilen' de laatste levensjaren van Dave, haar geliefde. Hij werd door een van de ergste vormen van kanker getroffen. Aan dat lijden ging een oorlogstrauma vooraf, dat hij opdeed in het Japanse interneringskamp in voormalig Nederlands Indië, waar hij vanaf zijn elfde tot zijn veertiende jaar gevangen zat. Zonder ooit te klagen vocht hij tegen zijn mentale en lichamelijke belagers totdat de meedogenloze ziekte hem van een van de meest menselijke functies beroofde. 'Morgen zal ik huilen' is het verhaal van Dave's enorme geestkracht, gezien vanuit het perspectief van zijn vrouw, die de gebeurtenissen, verweven met het verleden, in flash backs herbeleeft. Maud Hoff is na de dood van Dave actief geworden als vrijwilligster in het kader van terminale thuiszorg.
- Isaacson, R. (2009) Paardenjongen; vertaald uit het Engels door D. Stensen-Alders; Uitgeverij De Bezige Bij, ISBN 9789023440192
Als Rowan tweeënhalf jaar is, wordt de diagnose gesteld dat hij autistisch is. De wereld van zijn vader Rupert Isaacson en zijn moeder Kristin stort in. Rowan lijdt aan spastische aanvallen en is onhandelbaar. Binnen korte tijd verliezen de ouders al het contact met hem. Op een dag kruipt Rowan tijdens een wandeling door een afrastering. Opgetogen lachend laat hij zich op zijn rug op de grond vallen, pal voor een grote merrie. Rupert weet als paardentrainer dat de situatie levensgevaarlijk is: één verkeerde beweging kan de merrie doen schrikken en Rowan wordt vertrapt. Wat er dan gebeurt is even bijzonder als ongelooflijk… De paardenjongen is het unieke en hartverwarmende verhaal van Rupert en zijn zoon Rowan, die samen de therapeutische kracht van paarden ontdekken. Ze ondernemen een reis door Mongolië, de enig overgebleven plek ter wereld waar nomadenstammen volgens oude rituelen samenleven met paarden. Het wordt een reis die het uiterste vergt van het gezin en hun relatie met elkaar danig op de proef stelt, maar die hun levens ook voorgoed zal veranderen. - Isarin, J. (2004) Kind als geen ander; Moeders van gehandicapte kinderen tussen wie en wat;
Damon; ISBN: 9789055735105
Met Kind als geen ander wordt tegemoet gekomen aan de vraag van ouders en professionals om een toegankelijker versie op de markt te brengen van Jet Isarins proefschrift De eigen ander. Moeders, deskundigen en gehandicapte kinderen, filosofie van een ervaring. In Kind als geen ander komen moeders van gehandicapte kinderen aan het woord over liefde en afwijzing, voelen en weten, schaamte en trots, onbegrip en steun. Op het kompas van hun eigen wijsheid zoeken zij hun weg in relaties die worden getekend door de verwevenheid van wat het kind heeft en wie het is.
- Johannisson, K. (2010) De kamers van de melancholie; Over angst, verveling en depressie; Vertaling: E. van der Heijden en W. Jongeneel; Uitgeverij Ambo; ISBN: 9789026323225
In De kamers van de melancholie beschrijft Karin Johannisson de geschiedenis van de melancholie. In de zestiende en zeventiende eeuw werd zij vooral geassocieerd met angst en woeste wanhoop. Vanaf de negentiende eeuw wordt melancholie steeds meer gezien als depressie, gepaard gaand met grote somberheid, gevoelens van extreme verveling en slapeloosheid. Johannisson laat zien dat elke eeuw een eigen emotionele stijl kende, die deel uitmaakte van een cultuur en zich zowel uitte in het privéleven als in het collectieve leven. Aan de hand van sprekende voorbeelden uit de kunst, literatuur en wetenschap beschrijft Karin Johannisson de verschillende typen van melancholie en haar verschijningsvormen. Bekende schrijvers die leden aan een vorm van melancholie of depressie, zoals Virginia Woolf, Franz Kafka en Marcel Proust, passeren de revue. Maar Johannisson raadpleegde ook medische rapporten en patiëntenverslagen. Het resultaat is een prachtige cultuurgeschiedenis van een zeer complexe emotionele staat. - Joyce, R. (2012) De onwaarschijnlijke reis van Harold Fry; (oorspronkelijke titel: The unlikely pilgrimage of Harold Fry; vertaling: J. Zwart) Uitgeverij Cargo; ISBN: 9789023476061;
Wanneer Harold Fry op een doordeweekse ochtend zijn huis verlaat om een brief te posten, weet hij nog niet dat hij op het punt staat naar de andere kant van het land te lopen. Hij draagt geen wandelschoenen, heeft geen kaart en geen telefoon bij zich. Hij weet alleen dat hij moet blijven lopen. Tijdens zijn pelgrimstocht vanuit het zuidelijkste puntje van Engeland naar Berwick-upon-Tweed, de noordelijkste stad van het land, ontmoet Harold Fry allerlei mensen die begaan zijn met het doel van zijn reis en die hun verhaal aan hem vertellen. Een enkeling neemt deel aan zijn voettocht. Zijn vrouw probeert er ondertussen achter te komen waarom Harold vertrok, en ze besluit hem uiteindelijk achterna te gaan. Ondanks de fysieke afstand tussen de twee komen ze steeds dichter tot elkaar. De onwaarschijnlijke reis van Harold Fry is een inspirerend verhaal over liefde, hoop, vriendschap en voor de kleine dingen in het leven. (flaptekst)
- Kleinman, A (2006) What really matters; living a moral life amidst uncertainty and danger; Oxford University press; ISBN: 01 9518 098 4
- Koelemeijer, J. (2001) Het zwijgen van Maria Zachea; een ware
familiegeschiedenis Zutphen: uitgeverij plataan; ISBN: 90 5807
091 3
De oude moeder heeft een hersenbloeding gehad en hult zich sindsdien in een mysterieus stilzwijgen. Ze wordt verzorgd door haar twaalf kinderen. Wat weten die kinderen van hun moeder? Wat weten ze eigenlijk van elkaar? Hoe kijken ze terug op hun gezamelijke jeugd in de jaren vijftig en zestig? - Koeleman, B. (2013) De huisvriend; Uitgeverij AtlasContact; ISBN: 9789045020334;
‘Jonas Balsam is beheerder van het landgoed Storm Lake en ogenschijnlijk de enige bewoner. Wat niemand weet is dat hij al bijna twintig jaar het bestaan van de mensenschuwe Benjamin Krendler verbergt. Het bewaken van deze precaire constructie is Balsams werkelijke dagtaak. Vrienden en vrouwen laat hij niet toe. De enige complicerende factor is de huisvriend, de emeritus hoogleraar die Benjamin wekelijks colleges aan huis geeft. Het is dan ook deze figuur die een onhoudbare keten van gebeurtenissen in gang zet. Niet alleen dreigt hierdoor zijn beschermeling aan de buitenwereld te worden blootgesteld, ook moet Balsam onder ogen zien waarom hij zijn leven zonder enige reserve opoffert voor dat van een ander. De bedwelmende verbeeldingskracht van Bertram Koeleman doet denken aan het werk van Paul Auster. Met De huisvriend schreef hij een ijzingwekkende en betekenisvolle roman over leven in dienst van een ander.' (flaptekst) - Kooke, P. (2007) Hoe mijn vader alzheimer kreeg en veranderde van patient in prooi; Uitgeverij Nieuw Amsterdam; ISBN 9046802922;
‘Ik laat je nooit in de steek’ is uitgegeven in de vorm van een dagboek. Het boek lees je in een adem uit, het is spannend geschreven. Het is een bijzonder boek om verschillende redenen. De meeste boeken van kinderen over hun dementerende ouders zijn geschreven door dochters. Dit boek vormt daar een uitzondering op. Philip Kooke beschrijft zijn rol als mantelzorger indringend en invoelbaar. Zijn vader woont in Friesland, en hij in het westen. Hij neemt de lezer mee in het proces waarin hij probeert om de zaken op afstand goed te regelen en hoe hem dat ontglipt. Als professional kom je regelmatig in aanraking met ouderen die met een of meerdere kinderen geen of slecht contact hebben. In dit boek zie je de achterkant van een dergelijk verhaal. De situatie lijkt heel extreem, maar Kooke geeft aan dat hij sinds het verschijnen van zijn boek veel reacties heeft gekregen van kinderen die in een vergelijkbare situatie zitten. De ultieme machteloosheid; je vader raakt de vat op zichzelf kwijt, je belooft voor hem te zorgen en die kans wordt je ontnomen door diezelfde vader die zijn lot aan iemand verbindt die niet uit lijkt te zijn op zijn welzijn maar op zijn kapitaal. (dr. M. Schuurmans)
- Lanoye, T. (2009) Sprakeloos Uitgeverij Prometheus; ISBN: 9789044615494
‘Ik heb levenslang bewondering gekoesterd voor dat verduveld sterke wijf van, op het eind, met moeite anderhalve meter hoog. Ik heb mijn dankbaarheid jegens haar nooit onder stoelen of banken gestoken, maar nooit heb ik haar, naar mijn gevoel, meer verknochtheid en respect bewezen dan toen we haar toelieten eindelijk te sterven. Een mens staat maar bij één persoon echt in het krijt. Ik heb die lei nu met liefde schoongewreven. Misschien kan liefde maar één ding echt: uit liefde doden.’ Na een beroerte raakt een amateuractrice en schrijversmoeder haar spraakvermogen kwijt. Langzaam en onherroepelijk takelt ze af, steeds minder in staat te communiceren met wie haar lief is. In Sprakeloos maakt Tom Lanoye de balans op van zijn kleurrijke jeugd, van zijn worsteling met de liefde, van zijn conflicten met de kleine moederdiva, en van de strijd die zij manmoedig voert, en waarin ze reddeloos en redeloos ten onder gaat – en de blijvende woede en pijn die dat oplevert. Sprakeloos ligt volledig in de lijn van Lanoyes autobiografische klassieker Kartonnen dozen. Was Kartonnen dozen een monument voor de jeugdliefde van de auteur, Sprakeloos is een aangrijpende ode aan zijn moeder. - Liégeois, A. (2014) Waarden in dialoog; Ethiek in de zorg (herziene editie) Uitgeverij LannooCampus; EAN 9789401417051
Waarom zorgverleners en zorgontvangers best met elkaar in dialoog gaan.
Waarden in dialoog biedt een praktisch toepasbaar en theoretisch gefundeerd model voor ethiek in de zorg, dat gegroeid is vanuit praktijkervaring en studie.
Het fundament van ethiek wordt gelegd in de zorgrelatie en in het relationeel personalisme. Daaruit volgen drie pijlers van ethiek: waarden, dialoog en grondhoudingen. Zorgverleners kunnen met dit model zelf ethisch gaan reflecteren over hun zorgpraktijk. Bovendien wordt de praktische toepasbaarheid van het model ruim behandeld en toegepast op verschillende aspecten van samenwerken in de zorg: team en netwerk, bemoeizorg en toestemming, vrijheidsbeperking en dwang, informatie en beroepsgeheim.
Waarden in dialoog is geschreven voor alle zorgverleners, maar net zo goed voor docenten en studenten van het vak Ethiek in alle opleidingen rond zorg en welzijn. - Lieshout, T. van (2017) Schuldig kind; Uitgeverij Querido; ISBN: 9021406098
Vlak voor het avondeten krijgt de vriend van Teds moeder een hartaanval. Terwijl zij met de ambulance mee naar het ziekenhuis rijdt, bidt haar thuisgebleven zoon van vijftien tot de Heilige Maagd Maria: hij hoopt dat ze oom Paul wil redden. Maar het is niet Maria die antwoordt. In 2012 publiceerde de veelbekroonde auteur Ted van Lieshout (1955) een onthullende roman die gebaseerd was op zijn omgang als kind met een pedofiele man. Mijn meneer deed veel stof opwaaien door het precaire onderwerp. De vraag die hem daarna het meest gesteld werd was: wat voor invloed had die relatie op je verdere leven? - Loontjens, J. (2011) Hoe laat eigenlijk; Uitgeverij Prometheus; ISBN: 9789044615548
Als Aaf in haar hotelkamer wordt opgesloten door haar vriend, realiseert ze zich hoe verwrongen haar leven is. Ze is samen met Ralph naar Dakar gereisd, waar ze voor haar werk een artikel moet schrijven over een kunstmanifestatie. Vanaf het moment dat ze voet in Dakar zetten, gaat er van alles mis. Het wordt voor Aaf pijnlijk duidelijk hoe beklemmend haar relatie met Ralph is. Het liefst wil ze vluchten uit haar routineuze leven, maar in haar verwoede pogingen hiertoe zet ze een serie desastreuze gebeurtenissen in gang, waaruit de enige redding de terugkeer naar diezelfde routine dreigt te zijn. Voor haar werk maakt Aaf een reis naar Senegal, maar vanaf het moment dat ze voet in Dakar zet, gaat er van alles mis. Hoe laat eigenlijk is het liefdesverhaal van twee mensen die langs elkaar heen leven, maar elkaar desondanks niet kunnen loslaten. Een prachtige filosofische roman over trouw en ontrouw, jaloezie, leugen en waarheid. - Lucas , C. (2000) Op klaarlichte
dag; leven met borstkanker Amsterdam: SWP; ISBN: 90 66653752
Zeven verschillende vrouwen en dus zeven heel verschillende persoonlijke verhalen. De vrouwen die aan het woord komen hebben met elkaar gemeen dat ze borstkanker hebben, maar afgezien daarvan zijn ze zo verschillend, als mensen maar van elkaar kunnen verschillen. Aanleiding voor de gesprekken was wel hun ziekte, maar het verhaal gaat toch voor een groot deel over het leven. Wat heeft kanker voor betekenis voor hun kijk op leven, relaties, werk, angst, vertrouwen, ziekte, gezondheid en de dood. - Lyndsey, A. (2016) Meisje in het donker;
uitgeverij Cargo; ISBN: 978 90 234 9723 3
Anna was een normale, jonge vrouw, die plotseling last begon te krijgen van het licht. Eerst een beetje, toen alleen bij kunstmatig licht, en toen alle soorten licht. Haar allergie wordt zo erg dat ze zich maandenlang in een donkere kamer moet opsluiten. Elk contact met licht, hoe vluchtig ook, veroorzaakt helse pijnen. In deze duistere periode, letterlijk en figuurlijk, luistert ze naar audioboeken en verzint ze complexe woordspelletjes om haar wanhoop op afstand te houden. Heel af en toe gaat het wat beter met haar: dan kan ze ‘s nachts naar buiten, voorzichtig en onder een deken, zodat ze zich kan vergapen aan de wereld die ze zo moet missen. Gelukkig heeft ze altijd de steun van haar man Pete, zonder wie haar eenzaamheid ondraaglijk zou zijn.
- Marynissen, V. (2012) Vroeger was er later;
uitgeverij De Bezige Bij; ISBN: 9789085424314
Vera Marynissen schrijft zo precies over de laatste jaren van haar vader dat het pijn doet.In 'Vroeger was er later' kruipt Vera Marynissen in de huid van een oude man, Paulus. Ze beschrijft de laatste maanden in zijn leven beginnend bij de dood van zijn vrouw, met wie hij een eeuwigheid gehuwd was.
Van dan af wacht hij op niets wat nog komt. Zijn enige dochter, Eva, zoekt hem op, iedere zondag. In het rust- en verzorgingstehuis waar hij zit te wachten om te doen wat ze iedere zondag doen. Vera Marynissen liet zich inspireren door het laatste anderhalf jaar in het leven van haar vader. Dag na dag zocht hij een houvast in kleine notities in zijn agenda. Maar 'Vroeger was er later' is meer dan een boek over die ene vader. Dankzij haar verbeelding en de kracht van haar taal maakt Vera Marynissen het verhaal van Paulus tot het verhaal van elke vader die aan het einde niets meer te kiezen heeft.(flaptekst) - Mertens, A. (2008) Leven na een herseninfarct;
uitgeverij De Bezige Bij; ISBN: 978 90 234 2674 5
Anthony Mertens werd vijf jaar geleden getroffen door een herseninfarct en raakte daarmee aan de rechterzijde van zijn lichaam geheel verlamd. Hij kon niet meer praten, kwam in een rolstoel terecht en vanaf dat moment begon een langdurig proces van revalidatie. Na decennialang spreken en schrijven over literatuur waren zijn verstand en geheugen de belangrijkste wapens in de strijd. Zwaluwziek beschrijft dit proces nauwkeurig, maar op lichtvoetige toon. Het boek is ontroerend door Mertens’ scherpe observaties en de herinneringen aan zijn vroegere leven, maar allerminst bitter. Want aan het eind van het proces wordt de balans van zijn leven opgemaakt. Wat heeft hij verloren, maar vooral: wat heeft hij gewonnen? - Moore, J. (2006) De geheugenkunstenaars; Uitgeverij Prometheus;
ISBN: 9044607480;
Noel Burun lijdt aan hyperamnesia en synestesie: zijn geheugen is duizelingwekkend exact en wanneer mensen spreken ziet hij hun woorden als levendige kleurenxplosies. Samen met zijn vriend en tegenpool Norval, een gemankeerd schrijver en fulltime flirt, hun vriendin Samira en de psychonaut J.J., probeert hij een medicijn voor zijn aan alzheimer lijdende moeder Stella te vinden: een nagenoeg onmogelijke opgave. Niet alleen zijn kennis van de chemie _ Noels vader was een briljant chemicus _ komt hem van pas, ook zijn fenomenale geheugen helpt hem om de steen der wijzen te vinden. Zijn liefde voor literatuur leidt hem naar uiteenlopende bronnen, variërend van de Griekse literatuur tot de gedichten van Byron, en van Duizend-en-één-nacht tot Pinocchio, waarin hij aanwijzingen voor bewustzijnsveranderende stoffen vindt om de ‘geheugenpil’ uit samen te stellen. Noel begint een zoektocht naar de juiste wetenschappelijke formule die zijn moeder moet redden, maar ook een innerlijke zoektocht naar het geheim der dingen, dat vlak onder de oppervlakte verborgen ligt. De geheugenkunstenaars is niet alleen een fantastische leeservaring, maar ook een hartstochtelijk pleidooi voor de heilzame werking van literatuur. (uitgever)
- Niekerk, M. van (2007) Memorandum; vertaald uit het Afrikaans door R. De Jong - Goossens; Uitgeverij Querido;
ISBN: 978 90 214 3316 5;
J.F. Wiid, een gemeenteambtenaar die op het punt staat met pensioen te gaan, brengt de nacht door op de intensive-careafdeling van een ziekenhuis. Het is een nacht die zijn leven ingrijpend zal veranderen, een nacht waarvan hij getuigenis aflegt in een nauwgezet memorandum. Memorandum, de nieuwe roman van Marlene van Niekerk, gaat over de vervreemdende ervaring van een ziekenhuisopname, en over de manier waarop mensen zich handhaven als het donker wordt, als de demonen komen. (uitgever)
- Oderwald, A.; K. Neuvel; W. van Tilburg; K. Hertogh
(2006) De garderobe van de dokter; Utrecht, Uitgeverij Tijdstroom; ISBN: 90 5898 112 6
Dokters zijn gewilde personages in romans, films en televisiedrama's. Er zijn vele beelden van dokters in fictie ontstaan: Tsechovs fatalistische dokter uit zaal nr. 6, de hooghartige dokter aan het sterfbed van de oma van Proust, de cynische dokters van Shem. Het aantal beelden is schier onuitputtelijk, iets wat ook in de werkelijkheid het geval lijkt te zijn. De dokter heeft zowel in fictie als in de werkelijkheid een hele garderobe aan beelden ter beschikking, beelden die net als kleren tonen én verbergen, opsmuk én noodzakelijk zijn, modegevoelig én van alle tijden zijn, zoveel is na lezing van dit boek wel duidelijk. - O'Kelly, E. (2007) Het daglicht najagen; Hoe mijn naderende dood mijn leven veranderde; Uitgeverij Scriptum; ISBN: 9789055945405;
'Het daglicht najagen' is O'Kelly's eerlijke, aangrijpende en inspirerende gedenkschrift dat werd geschreven in de drieënhalve maand tussen de diagnose hersentumor en zijn dood. Het herinnert ons eraan dat wij de broze, kortstondige momenten van ons leven moeten omhelzen - de tijd die wij doorbrengen met ons gezin, onze vrienden en met onszelf. Met verbijsterende openhartigheid beschrijft Eugene O'Kelly in dit boek hoe zijn leven uiteenvalt en hoe hij gaandeweg open gaat staan voor een diepgaandere kijk op leven en dood. Onthutsende details over zijn strijd tegen de kanker worden afgewisseld met zijn bespiegelingen van moment tot moment over leven en dood, liefde en succes, spiritualiteit en de zoektocht naar betekenis. Zijn verslag is een eerbetoon aan de kracht van de menselijke geest en laat op een indringende manier zien dat een intenser, evenwichtig en zinvol leven mogelijk is. Het boek is een bevestiging dat ons leven en de mensen die daarin een rol spelen weliswaar tijdelijk zijn, maar dat de tijd die we erin steken nooit verloren is. En als we onze angst overwinnen - zélfs de angst te worden geconfronteerd met ons levenseinde en de angst degenen van wie we houden achter te laten - kunnen we alles overwinnen. - Oosten, M. van (2015) Even leek alles normaal; Jong, verliefd en depressief; Uitgeverij Boekerij; ISBN: 9789022572528;
Mila van Oosten has it all: de looks, een appartement in Amsterdam, een baan bij een hip reclamebureau én een nieuwe liefde. Aan de buitenkant lijkt het plaatje perfect, maar ondertussen probeert Mila al jaren om te gaan met de demonen in haar hoofd, met haar depressie.
Hoe probeer je je over te geven aan je nieuwe liefde, als je eigenlijk je handen vol hebt aan jezelf? Hoe probeer je je familie gerust te stellen, als je je ook zorgen maakt of het wel goed met je gaat? En, wat is nou eigenlijk ‘normaal’?
In haar autobiografische roman Even leek alles normaal vertelt Mila hoe ze zich door het leven danst, drinkt, zorgen maakt, liefheeft en zichzelf probeert te accepteren zoals ze is. - Otten, L. (2008) Kopzorgen; Kroniek van een strijd tegen hersentumor; Uitgeverij Aspekt; ISBN: 9789059116931;
Sommige vrouwen verzinnen een bijnaam voor hun geheime liefde, zodat ze hardop over hem kunnen bijpraten. Lienka Otten sprak vaak over Pluisje. Maar Pluisje was niet haar minnaar, noch haar konijn. Pluisje was haar hersentumor. Vier jaren bracht Lienka, psychologiestudente, door met Pluisje. In 2004 deed ze mee aan een medisch onderzoek – lucratief bijbaantje. Er was iets vreemds te zien op een scan. De tumor werd verwijderd en bleek goedaardig. Lienka zette haar studentenleven voort: feestjes, rugbywedstrijden, nieuwe vriend. Maar de tumor kwam terug, en nu zeer kwaadaardig. Na een zware operatie volgde een jaar van bestralingen en chemokuren. Lienka hield een weblog bij over haar leven met Pluisje. Meestal worden zulke ziektegeschiedenissen ‘aangrijpend’ genoemd en dat zijn ze ook. Maar Kopzorgen is in de eerste plaats ontroerend vrolijk. Lienka leidt een gewoon studentenleven, op Pluisje na dan. Ze schrijft niet als een gedoemde zieke, maar als een stoer, eigenwijs meisje dat botte pech heeft. Zij is niet van plan dood te gaan. ‘Pak aan stelletje klotecellen!’, denkt Lienka als de bestraling haar hoofd doortrilt. Daarna gaat ze naar rugbytraining. Als haar lange haar uitvalt, is ze verdrietig, maar laat zich meteen kaalscheren: ‘Ik heb gelukkig een mooi rond hoofdje’. Bij de aangeraden yoga krijgt ze een lachstuip; bij de psycholoog met zijn voorspelbare handboekpraatjes heeft ze niets te zoeken. Tussendoor schrijft ze haar afstudeerscriptie. Als een verpleegkundige losjesweg vertelt dat ze waarschijnlijk onvruchtbaar is, is ze terneergeslagen. Zij en haar vriend Karl-Heinz willen kinderen. Ze blijkt toch nog een eisprong te hebben en belt haar moeder: ‘Je krijgt een kleinkind!’ Eenmaal bezoekt ze een bezinningsweek voor kankerpatiënten in Frankrijk. Even raakt de nuchtere Lienka in de ban van therapeuten die vertellen dat haar tumor er niet ‘zomaar’ is; hij wil haar ‘iets leren’. Ze maakt zichzelf wijs dat ze vroeger ‘killer’ was. Zo heeft ze, naast de pech van kanker, ook nog een schuldgevoel over ‘verkeerd’ leven. Als de tumor toch terugkomt, schrijft Lienka: ‘Zo zie je maar weer dat heel die positieve instelling geen drol uitmaakt.’ Dit is een boek over de liefde. Lienka wordt volwassen in een hogedrukpan en ontdekt waar het echt om gaat: om de mensen die haar lief zijn. De relatie met haar vriend, die ze anders allang had verlaten voor de volgende, is intens. Ze leert haar ouders, aan wie ze zich vroeger ergerde, kennen zoals ze zijn. En ze gaat steeds beter schrijven. Op Lienka’s weblog is nog haar juichkreet te lezen: haar boek wordt uitgegeven! Enkele dagen na de verschijning, op 4 april 2008, stierf Lienka Otten , 25 jaar oud. (boekrecensie 'Ik heb gelukkig een mooi rond hoofdje' door A. Truijens in de Volkskrant van 30 mei 2008)
- Pulkkinen, R.
(2009) De grens; uit het fins vertaald door L. Ameel; Uitgeverij de Arbeiderspers; ISBN: 978 90 295 7146 3;
Anja Aropalo, een 53-jarige literatuurprofessor, heeft haar aan alzheimer lijdende man een belofte gedaan: ze zal hem helpen met sterven als hij zich niets meer herinnert. Tegelijkertijd geeft de nicht van Anja, de zestienjarige Mari, zich vol jeugdig vuur over aan haar verliefdheid voor haar leraar Fins, die haar gevoelens verrassend genoeg beantwoordt. Tijdens hun onconventionele relatie vervagen de grenzen tussen goed en fout. Hoeveel verantwoordelijkheid kun je dragen voor een ander? Kunnen de wet, diepgekoesterde verlangens en de drang om het juiste te doen ooit samenvallen in een mensenleven? Pulkkinens scherpzinnige roman beschrijft menselijke tragedies die subtiel met elkaar vervlochten zijn en nog lang blijven nazinderen. (flaptekst)
Geen titels
- Rechsteiner, M. (2009) Leven zonder agenda; Uitgeverij Artemis;
ISBN: 9789047200789
Marleen is een hoogopgeleide vrouw, is gelukkig getrouwd en heeft een succesvolle carrière. De geboorte van haar zoon met een ontwikkelingsstoornis stelt haar echter voor dilemma’s waarmee ze nooit eerder geconfronteerd was. Wanneer haar man wordt uitgezonden naar het buitenland, besluit zij een streep te zetten onder haar drukke en zelfstandige bestaan. Marleen en haar man Frans leiden een zorgeloos leven en de kroon op hun geluk is de geboorte van hun zoon Emile. Al snel valt het Marleen op dat de baby een futloze indruk maakt en Emile blijkt te lijden aan het Williams-Beuren syndroom, een aangeboren ontwikkelingsstoornis. Het stel zet hun ambitieuze loopbaan desondanks voort en er komt nog een zoon. De druk op het gezin wordt groter en ze groeien uit elkaar. Als Frans ja zegt tegen een baan in Zuid-Amerika, besluit Marleen achter te blijven in Nederland. Uiteindelijk ziet zij in dat er andere dingen zijn in het leven dan hard werken en ze geeft alle zekerheid op. Marleen reist haar man achterna en in het buitenland accepteert ze uiteindelijk de beperkingen van haar zoon. - Rondhuis, Th. (2011) De Mongool, de moeder en de filosoof; Uitgeverij Ten Have;
ISBN: 9789025961657
Filosoof Thecla Rondhuis vertelt de geschiedenis van Ramon, een inmiddels 37-jarige man met het syndroom van Down, wiens leven van rituelen aan elkaar hangt. Afstand én nabijheid karakteriseren haar betoog. Aan de ene kant blijkt haar irrationele hartstocht en liefde voor haar zoon, aan de andere kant haar fascinatie voor het fenomeen Ramon. Haar boek is een zoektocht naar de condition humaine van iemand met zeer beperkte verstandelijke vermogens. Wat blijft er over van een mens als er veel geestelijke vermogens wegvallen? Wat betekenen vrijheid en identiteit dan nog? Verrassend genoeg blijken ‘normale’ mensen meer overeenkomsten met de rituele mens Ramon te hebben dan je op het eerste gezicht zou denken. Na Ramon kreeg Rondhuis nog drie ‘gezonde’ kinderen. Haar biologiestudie maakte ze niet meer af, maar ze ging later wel filosofie studeren. Ramon woont nog steeds bij zijn ouders. Elke dag gaat hij naar zijn ‘werk’, het dagverblijf waar hij tekent en schildert. - Rosenberg, M. (2013) Moeder wanneer ga je nu eens dood?; als de zorg voor je ouders een beproeving wordt; Oorspronkelijke titel: Mutter, wann stirbst du endlich? (2012) Vertaling: G. Bussink; Uitgeverij AtlasContact; ISBN: 9789045025292
Volgens de Nederlandse regering moeten kinderen in de toekomst hun hulpbehoevende ouders verzorgen. Wat voor verwoestende gevolgen dat kan hebben beschrijft Martina Rosenberg in dit boek. Zij trok met man en kind in bij haar ouders, in de hoop dat iedereen elkaar van dienst kon zijn. Grootouders passen op het kleinkind, de kinderen doen af en toe een boodschap voor de ouders. Maar dan dementeert Rosenbergs moeder, krijgt haar vader een hersenbloeding, en moet de dochter stap voor stap de organisatie van en de verantwoording voor het leven van haar ouders op zich nemen. Ze probeert wanhopig te voldoen aan alles wat er van haar wordt verwacht, en faalt, tot ze, na negen jaar, nog maar één ding denkt: Moeder, wanneer ga je nu eens dood.
Dit onbarmhartig eerlijke verslag verwoordt de ergernis, de angst en het schuldgevoel van iedereen die ongewild de verzorger van zijn ouders wordt. Waar ligt de grens van wat je aan 'moet' kunnen? (flaptekst) - Roth, Ph. (2006) Alleman; vert. K. Kooman; Amsterdam: Uitgeverij de Bezige Bij;
ISBN: 90 234 2002 0
Philip Roth (73) heeft geworsteld met het schrijven zonder pathos over de dood. In een exclusief vraaggesprek met de Volkskrant vertelt de Amerikaanse schrijver, die hoogst zelden interviews geeft: ‘Het pathos ligt in het alledaagse, het pathos komt boven bij de herinnering aan betere tijden, aan de dagen in een mensenleven die krachtig en vitaal passeerden, zonder bekommernis over de dood. Oog in oog met de dood ontstaat pathos door het contrast met het leven.’
De nieuwe, 27ste roman van Roth, Alleman, gaat over sterven en de dood. Het is het verhaal over hoe mensen een verhouding moeten zoeken tot de naderende dood, in Roths geval zonder een zweem van stichtelijkheid en moralisme.(M. Zeeman, VK 060421) - Ruiter, B. de (2009) M'n vrouw kwijt; Uitgeverij Mets & Schilt;
ISBN: 9789053306673
Marianne is een mooie, maar ook kwetsbare vrouw. Ze is manisch-depressief en drinkt vaak te veel. Na een drama met bijna fatale afloop, wordt zij opgenomen in een kliniek voor verslavingszorg. De behandeling lijkt een succes, ze is opgewekter dan ooit. Haar man, die vastbesloten is zijn grote liefde niet op te geven, is er niet helemaal gerust op. Is haar nieuwe energie te danken aan de behandeling of aan een stemmingswisseling zoals Marianne wel vaker heeft gehad? Hij krijgt niet de kans erover te praten, want plotseling laat zij hem weten dat ze niet meer naar huis komt en geeft de kliniek hem te verstaan hem niet langer als contactpersoon te zien. Wat moet hij doen? Aanvaarden dat zijn relatie op de klippen is gelopen? Of kan hij proberen Marianne uit de kliniek te smokkelen of te ontvoeren? Hij besluit alles op alles te zetten en waar nodig de strijd aan te binden met iedereen die hem in de weg staat: artsen, hulpverleners, advocaten. Bondgenoten heeft hij ook. Maar of die wel zo betrouwbaar zijn? M’n vrouw kwijt is een op ware gebeurtenissen gebaseerd verhaal. Het verschaft een doorkijkje in de wereld van de geestelijke gezondheidszorg, een sector waar geroutineerde artsen en doortastende verpleegkundigen voor de voeten worden gelopen door wazige hulpverleners en door effect- en winstbejag gedreven alternatieve therapeuten. Het is vooral een boek over liefde, loyaliteit en verraad.
- Sachs, O. (2012) Hallucinaties Uitgeverij De Bezige Bij;
ISBN: 9789023471424
Hallucinaties zijn verbonden met waanzin, maar wanen en vertekeningen komen verrassend vaak voor in ons leven; van de geometrische vormen die we zien als we in onze ogen wrijven tot de complexe patronen die horen bij de voortekenen van migraine en de overweldigende beelden in onze dromen. En dan zijn er de hallucinaties die voortkomen uit zinsbegoocheling of ontstaan door vergiftiging of hersenstoornissen, zoals de ziekte van Parkinson en het syndroom van Charles Bonnet. Puttend uit een overvloed aan klinische voorbeelden onderzoekt Oliver Sacks in Hallucinaties de fundamentele verschillen en overeenkomsten tussen deze typen hallucinaties en verkent hij wat zij ons leren over de werking van ons brein. - Saramago, J. (2006) Het verzuim van de dood Amsterdam: uitgeverij Meulenhoff;
ISBN: 90 290 7723 9
De volgende dag ging er niemand dood.’ Zo luidt de openingszin van Het verzuim van de dood, de nieuwe, veertiende roman van José Saramago. In de nacht van 31 december op 1 januari van een niet nader bepaald jaar in een fictief land sterft er ineens niemand. Wanneer de dagen en weken erna blijkt dat het structureel is, leidt dat aanvankelijk tot grote vreugde. Maar die slaat allengs om in angst en bezorgdheid, omdat het einde van de dood verstrekkende gevolgen heeft: terminale patiënten blijven opgesloten in hun lijden, begrafenisondernemingen gaan failliet, verzekeringsbedrijven zien zich voor grote problemen gesteld, bejaarden- en verpleeghuizen kampen met schrijnend plaatsgebrek doordat de bedden en kamers tot in de eeuwigheid bezet dreigen te worden door dezelfde personen, enzovoort. Chaos ligt op de loer. Paniek ook, met name bij de regering en de kerkelijke overheid. - Saramago, J. (1995 / 2006) De stad der blinden Amsterdam: uitgeverij Meulenhoff; ISBN: 90 290 7725 5
Een rij auto’s staat te wachten voor een rood stoplicht. Als het licht eindelijk op groen springt, trekt de eerste auto niet op: de bestuurder blijkt plotseling blind te zijn geworden. Deze openingsscène is de katalysator van een reeks verbijsterende gebeurtenissen. De blindheid blijkt besmettelijk: al snel ziet een groot deel van de bevolking van Lissabon niets meer. Alle slachtoffers worden door de autoriteiten in een ziekenhuis geïsoleerd. Binnen korte tijd spelen zich daar verschrikkelijke taferelen af, die de vraag naar goed en kwaad haast ondraaglijk actueel maken. - Sauers, M. van en T. Lemmens (2009) Zeemist; Een poëtisch verhaal over het moeilijkste afscheid dat er is; Uitgeverij Lemniscaat; ISBN: 978 90 477 0189 7
Zeemist is een prachtig verhaal dat verteld wordt door een kind dat ongeneeslijk ziek is. De ziekte wordt vergeleken met een schelp in haar hoofd – een witte, ruwe schelp met een gladde, roze binnenkant. De schelp wordt steeds groter, en op een dag zal het meisje verdwenen zijn. Dan is de schelp het enige dat overblijft, alleen op het strand. Ze heeft zelf allang vriendschap gesloten met de schelp en met de zee, die voor haar de hemel is. In het boek vertelt ze op een nuchtere manier hoe haar omgeving, met name haar moeder en haar klasgenootjes, er minder goed mee om kunnen gaan. En hoe zij soms toch ook duistere dingen denkt. - Shalev, Z. (2012) Het hart van de familie; Vertaling: S. Hoving; Uitgeverij Cossee; ISBN: 9789059363687
Chemda Horovitz woont in een klein flatje in Jeruzalem. Ze ligt nog in bed maar moet eigenlijk opschieten, want haar dochter komt zo op bezoek. Toch zakt ze nog even weg in haar herinneringen aan haar kindertijd in de kibboets, haar strenge vader die zij keer op keer teleurstelde, haar liefdeloze huwelijk en haar twee kinderen, waarvan ze het ene te veel en het andere te weinig aandacht gaf.
Haar geliefde zoon Avner, een succesvol advocaat, zit vast in een treurig huwelijk en heeft daarnaast een relatie met een ondoorgrondelijke vrouw. Zijn bezoeken aan zijn moeder voelen voor beiden als een verplicht nummer. Ook beleeft Chemda er weinig plezier aan als haar dochter Dina langskomt. Dina, die zo haar best wil doen voor haar moeder, maar daar nooit in slaagt. Wat is er toch aan de hand met dat kind!
Dina heeft haar carrière opgegeven voor haar dochter, en als die haar minder en minder nodig heeft, verrast zij de familie met de mededeling dat zij een kind wil adopteren. Nog een keer opnieuw beginnen, goed maken wat er mis is gegaan met dit leven in dit land. Maar het verzet van de hele familie dreigt datgene te verwoesten wat Dina nu juist wil redden: haar gezin.
Met groot inlevingsvermogen vertelt Zeruya Shalev over de heftige emoties tussen een moeder en haar (volwassen) kinderen. Over verlangens en teleurstellingen, de tegenstrijdige krachten die een familie bij elkaar houden. (flaptekst) - Soutar, W. (2007) Een langgerekt ziekbed; uitgeverij Vorroux;
ISBN: 9080909262; Vert. H. Oltheten;
De laatste veertien jaar van zijn leven was de Schotse dichter William Soutar (1898-1943) aan bed gekluisterd. Gedurende deze periode beschreef hij dagelijks zijn ervaringen en observaties op zo’n indringende manier dat zijn dagboek nu wordt beschouwd als een van de indringendste egodocumenten uit de wereldliteratuur. Het is een fascinerende mengeling van persoonlijke, literaire en filosofische ontboezemingen, prikkelend en transparant verwoord. Gespeend van zelfmedelijden neemt hij zichzelf (en zijn medemensen) scherp en niet zonder humor onder de loep. In de turbulentie van het interbellum bleef hij, hoewel bedlegerig, niet aan de zijlijn staan. De eindeloze rij bezoekers die langs zijn bed trok trof een man die zinderde van leven en uitgesproken standpunten niet schuwde. Soutar hield zijn dagboek bij tot de dag voor zijn dood. Hij was eraan verslaafd en kon er node van scheiden. Zijn biograaf Alexander Scott maakte er een selectie uit die in 1954 verscheen onder de titel Diaries of a dying man. Dit meesterwerk verschijnt nu voor het eerst in een Nederlandse vertaling. - Steenbeek, R. (2004) Intensive care Amsterdam: uitgeverij Prometheus;
ISBN: 90 446 0373 6
Auteur Rosita Steenbeek en haar moeder Margreet raakten samen betrokken bij een zwaar verkeersongeval. Over de maanden in het ziekenhuis samen met haar moeder en over hoe dat hun relatie veranderde, schreef Rosita 'Intensive Care'. - Steenhuis, H. en T. Uijttewaal
(2004) Infuus Amsterdam:
uitgeverij Meulenhoff literair; ISBN: 90 290 7478 7
Gilles Dijkgraaf is internist. Hij studeerde onlangs cum laude af, kreeg een prestigieuze prijs voor zijn baanbrekende hartonderzoek en publiceerde veelgeprezen artikelen in internationale wetenschappelijke tijdschriften. Een glorieuze toekomst ligt voor hem - denkt hij. Maar dan gaat het mis. Want hoewel hij stapels sollicitatiebrieven schrijft, wordt hij nergens uitgenodigd voor een gesprek. Er wordt geroddeld, zo blijkt, en Gilles begint te vermoeden waarover. Zijn herinnering voert hem terug naar de enerverende tijd toen hij voor het eerst een diagnose moest stellen bij een bekende, de moeder van een jeugdvriend, die ongeneeslijk ziek bleek te zijn. Medisch gezien viel er weinig meer voor haar te doen. Maar ze sprak graag en veel met hem, over haar problematische relatie met haar zoon, en over de vriendschap tussen de beide jongens, die het leven van Gilles diepgaand beïnvloed heeft. Heeft hij een fout gemaakt, de verkeerde diagnose gesteld, een handeling uitgevoerd die laakbaar of zelfs strafbaar is? Wat begon als medelijden en menselijkheid eindigde met de dood, die veel sneller intrad dan hij ooit had kunnen denken. In Infuus vertellen Peter Henk Steenhuis en Tigrelle Uijttewaal in schrijnende flashbacks het herkenbare verhaal van mensen die met hun verleden en met de almacht van artsen worden geconfronteerd. Het is een groots debuut over morele dilemma’s - en over het schijnbare gemak van het doden.
- Thorup, K.
(2007) Niemandsland; uit het Deens vertaald door K. de Vries; Uitgeverij Cossee, Amsterdam; ISBN: 978 90 5936 154 6;
Carl Sørensen zit in een verpleeghuis.Tegen zijn zin. ‘Opgesloten’ is een beter woord. Hij is ruim 90 jaar oud, een heel leven achter de rug en niets dat beklijft. Ja, de moeilijke jeugd en de angsten zijn er nog, ergens in het achterhoofd, maar de woorden die daar bij horen zijn bijna verdampt. Zijn zoon en schoondochter, die in de buurt wonen, kunnen tijdelijk niet voor hem zorgen vanwege de vakantie. Eenmaal in het verpleeghuis krijgt zijn kortstondige verblijf een permanent karakter. Carl Sørensen wil geen patiënt zijn. Geestelijk en lichamelijk takelt hij af, maar bij vlagen weet hij heel goed wat er met hem gebeurt.Maar hoe moet je je verzetten als je hulpeloos en afhankelijk bent? En wie is aansprakelijk: het verplegend personeel, je familie, je lichaam? Zijn dochter blijft hem bezoeken, maar de gesprekken lopen stroef.Vader en dochter zoeken elkaars liefde, maar de aftakeling zit in de weg. Het grote familiegeheim dat Sørensen met zich mee draagt, zal hij binnenkort mee zijn graf in moeten nemen: nu hij aan het dementeren is en niet langer goed kan spreken is het nauwelijks meer mogelijk om over het verleden te praten en ermee in het reine te komen.
Niemandsland is een roman die zich laat vergelijken met Hersenschimmen van Bernlef, maar die niet alleen de ondergang van de hoofdpersoon beschrijft, maar ook laat zien hoe moeilijk het voor kinderen is om met hun ouders in gesprek te blijven.(flaptekst)
Geen titels
- Valens, A. (2008) Dweiloorlog, verhalen over oude mensen
Amsterdam: uitgeverij Augustus; ISBN: 9789045701288
De flat op Wamberg die ze bewoonde was zo volgeladen met spullen uit een ver en nabij verleden dat haar persoon er haast in verloren ging, als een drenkeling in een vloed. Het was de bedoeling dat ik haar zou helpen met opruimen, maar in de maanden sinds onze kennismaking had ik vrijwel geen vorderingen geboekt. Tijdens zijn werk bij de Thuiszorg maakte Anton Valens kennis met ouden van dagen. Door zijn regelmatige bezoeken kreeg hij een bijzondere band met een aantal van hen; met anderen viel geen woord te wisselen, maar ook zij hebben een onuitwisbare indruk op hem gemaakt. In Dweiloorlog beschrijft Valens hun dagelijks leven en de gesprekken die hij met hen heeft gevoerd. De verhalen zijn ontroerend, soms aangrijpend, maar altijd licht van toon en ze getuigen van grote betrokkenheid bij de geportretteerden. - Valens, A. (2004) Meester in de hygiëne
Amsterdam: uitgeverij Augustus; ISBN: 90 45703912
'Steeds als ik levensmoe ben, verschijnt het beeld van een hoogbejaarde dame voor mijn geestesoog. Ze heeft kromme benen en een bochel. Ze zit in een veel te grote haardstoel, zodat haar in muisgrijze sloffen met bontkraagjes gestoken voeten de vloer niet raken, en houdt een kopje koffie in haar hand.' Aan het woord is Bonne, het 'hulpie' van mevrouw Waghto en een aantal andere hulpbehoevende ouderen, die hun huis doorwerkt en al lappend en boenend ingespeeld raakt op zijn cliënten. Die slaan zich ondanks hun eenzaamheid en haperende lijf en hersenen door het leven op een wijze die veelal bewondering wekt bij de tobbende Bonne. Kunstschilder in opleiding is hij, en ongelukkig in de liefde. Zijn baan in de Thuiszorg is niet enkel bijverdienste: de fabulerende meneer Ripmeester, de zwammende mevrouw Stelle, mevrouw Nieuwklap en haar dwergparkiet Peter, de angstige mevrouw Humbert - ze tillen hem uit zijn somberte. Zo zorgvuldig als hij hun spullen behandelt - de prullaria die een heel leven zijn meegesleept - zo zorgvuldig ook luistert hij naar hun verhalen en hun taal. Door zijn betrokkenheid raakt hij op gespannen voet met de Thuiszorg-leiding; als de nood aan de man komt, blijken hun decreten waardeloos. - Vann, D. (2010) Legende van een zelfdoding; Vertaling: A. van Nimwegen; Uitgeverij De Bezige Bij; ISBN: 978 90 234 5842 5
Roy Fenn is nog jong wanneer zijn vader – een mislukte tandarts en een matige visser – op zijn geliefde boot de loop van zijn geweer in zijn mond steekt en de trekker overhaalt. De rest van zijn leven komt Roy altijd weer uit bij die ene, allesbepalende gebeurtenis die een schaduw over zijn jeugd werpt. In het semi-autobiografische Legende van een zelfmoord> keert David Vann na dertig jaar terug naar het Alaska van zijn jeugd. Hij vertelt scherpzinnig en met een ongekende precisie over het tragische huwelijk van zijn ouders, hun onvermijdelijke scheiding en de beslissende momenten van zijn leven. Het resultaat is een opmerkelijk teder verhaal over verlies, overleving en een ontgoochelende liefde. (flaptekst) - Velde, J. van (2010) De grote zal; Amsterdam: uitgeverij Querido; ISBN: 978-90-214-3854-2
Herdruk van het beroemde boekenweek-geschenk uit 1953 van de Nederlandse schrijfster (1903-1985). 'De grote zaal' is allereerst het verhaal van een oude, eenzame, onbemiddelde vrouw, Geertruide, die na een hartaanval in een verzorgingshuis terechtkomt waar geen enkele privacy is. Het schrikbeeld is: op de grote zaal terechtkomen, want dat betekent het einde. Geertruide sterft er ook. De sfeer van jaloezie en angst bij de vrouwen onderling is schrijnend. Evenzeer gaat het verhaal over Geertruides relatie met haar enig kind, Helena, die in Parijs woont. Zij kan haar moeder maar weinig bezoeken, maar door de moeilijke omstandigheden gaan ze elkaar beter begrijpen. Het boekje ademt helemaal de geest van het existentialisme van de jaren '50. Het verhaal is grotendeels autobiografisch. De stijl is niet bijzonder interessant, maar het onderwerp is ook nu nog actueel. Gebonden; vrij kleine druk. (NBD|Biblion recensie, Nel van der Heijden-Rogier) - Verbrugh, H. (2007) Het verzuim; Essay over de dood van een dochter;
Rotterdam: uitgeverij Ad. Donker; ISBN: 9789061006060
Het is misschien het ergste dat je kan overkomen, een kind verliezen. Het overkwam Hugo Verbrugh, arts, filosoof, antroposoof. Sonja, 37 jaar, moeder van een dochtertje van bijna een jaar, verkeerde in een acute psychotische episode die eerder als schizofrenie was geëtiketteerd en die dit keer fataal afliep. Zou het anders hebben kunnen gaan? De ziektegeschiedenis deed zich, achteraf bezien, voor als een klassieke tragedie – maar was de afloop werkelijk zo onafwendbaar als in een klassieke tragedie? Hadden hij en anderen die er bij waren anders kunnen handelen? Had hij anders moeten handelen? En vooral: gaat het leven van Sonja op een of andere manier in het hierná verder? En zo ja, kunnen wij dan op een of andere manier met haar communiceren? - Veronesi, S. (2006) Kalme chaos; vert. R. Gerritsen; Amsterdam: Uitgeverij Prometheus;
ISBN: 90 446 0843 6
Pietro Paladini is een tevreden man: hij heeft een uitstekende baan, een goed huwelijk en een tien jaar oude dochter. Op een dag verandert zijn leven ingrijpend: ’s ochtends redt hij twee toeristen van de verdrinkingsdood en ’s middags thuis treft hij zijn vrouw dood aan.
Vanaf dat moment neemt zijn leven een wending. Hij bekijkt de wereld en zijn omgeving met andere ogen. Hij maakt een geestelijke hergeboorte door, de liefde voor zijn dochter laait hoog op, en mensen die hij aanvankelijk als succesvol beschouwde ziet hij voortaan als sukkels. Zijn baas staat op het punt ontslagen te worden, een collega raakt in het slop door de slopende invloed van het mentale verval van diens vrouw en zoon, en een andere collega voorziet een crisis en verlaat het zinkende schip om missionaris te worden. Gaandeweg slaagt Pietro erin het leven en de liefde een nieuwe plaats in zijn bestaan te geven.
De indringende stijl van Sandro Veronesi, zijn ononderbroken dans tussen het intellect en het woord, is het touw waarmee Pietro de emmer vanaf de bodem van de put naar zich toe trekt. Het resulteert in een buitengewone roman waarin hij tot een uiterst simpele waarheid komt: het inzicht dat het leven, met al zijn banaliteiten en heroïek, geaccepteerd moet worden. - Vighy, C. (2010) Deze laatste zomer
Uitgeverij Orlando; ISBN: 9789022959671 (L'ultima estate vertaald uit het italiaans door M. Smits)
Deze laatste zomer is een indringende roman over een ernstig zieke vrouw die, al dromend, afwisselend bewust en onbewust, terugkijkt op haar leven en zich zowel de goede als de slechte dingen herinnert. De hoofdpersoon, Z., is een non-conformistische vrouw, barstend van intellectuele nieuwsgierigheid, die haar dromen en aspiraties door haar gevoeligheid echter niet in vervulling heeft kunnen laten gaan. Haar behoefte zich uit te drukken door middel van schrijven wordt uiteindelijk haar redding. Het helpt haar om haar in wezen pessimistische karakter te overwinnen. Met een cynische en vaak geamuseerde kijk op de gebeurtenissen herleeft Z. haar verleden: ‘Het leven is een tragedie als je het van dichtbij bekijkt, maar een komedie vanaf een afstand.’ De openhartigheid van deze dramatisch late debuutroman, maar ook de fijngevoelige, treffende woorden waarmee de schrijfster bepaalde taboeonderwerpen zoals lijden, ouderdom en dood aanpakt, zijn bijzonder verrassend. Deze laatste zomer is een unieke literaire roman, die door de Italiaanse pers werd bestempeld als 'een glorieuze ode aan het leven’. (flaptekst)
- Witvliet, M. (2011) Toen je nog huppelde
Uitgeverij Mozaïek; ISBN: 9789023993292
De tweejarige Zimmi raakt op een zonnige zomerdag, onder een hemel vol zwaluwen, in coma. Sindsdien is zij er nog wel, maar ook weer niet. Haar tengere meisjeslijf is een hermetisch gesloten kluis geworden, waarin alle kostbaarheden voorgoed lijken te zijn opgesloten. Haar moeder Meg en haar vader Jorrit verstaan elkaars taal niet meer sinds hun leven alleen nog om Zimmi draait. Het beeld van haar kind, huppelend in haar gele zomerjurkje, laat Meg niet los: ze blijft hopen op een wonder. Om haar liefde voor Jorrit terug te vinden, maakt Meg een vogelreis naar Mecklenburg, het gebied waar ze hem leerde kennen. Terwijl ze daar verhalen verzamelt voor Zimmi en een bijzondere vriendschap opbouwt met een van de reisgenoten, leert ze Zimmi los te laten.
Een aangrijpend verhaal over de zin van het lijden en de worsteling van het loslaten tegen het lichtvoetige decor van een landschap met baltsende kraanvogels.
Geen titels
- IJlander, G (2005) ALVB Ars Longa Vita Brevis;
Uitgeverij Veen; ISBN 90 20405330
(Gijs) IJlander, auteur van ALVB, bouwt in zijn verrassende roman prachtige scènes, boeiend, intrigerend. Na elke gebeurtenis, elk voorval, was ik benieuwd wat Allard Ipema, de hoofdpersoon, zijn dochter Femke en vrouw Jennifer, zouden bedenken en doen om greep te krijgen op hun uit de hand lopende levens. Het nagejaagde geluk in hun troosteloosheid onder één dak misschien heel even te kunnen proeven in hun beleggingen, schilderijen of anorexiale puberteitsmoeheid? De drie vervreemden nog verder van elkaar als Allard, gynaecoloog, zich door een performance-kunstenares laat strikken mee te werken aan een project om publiekelijk op tv door haar en een Surinamer een kind te verwekken en later te baren, als symbool voor de verbroedering van daders en slachtoffers van de slavernij. De hele mediaonderneming, waar Allard een dikke som geld voor krijgt, loopt onvoorspelbaar uit de hand. Zijn thuissituatie ontspoort navenant. ALVB is een buitengewoon prachtige metafoor op de normen en waarden in onze polderlandse samenleving, fraai vormgegeven in een pakkend familiedrama. (L. Reitsma, boekreporter.nl)
- Zweig, S. (2010) Ongeduld; vertaling: J. van der Meulen;
Uitgeverij Atlas; ISBN 9789045000510;
In deze roman voert Stefan Zweig ons mee naar de vooravond van de Eerste Wereldoorlog, als de 25-jarige cavalerist Toni Hofmiller wordt overgeplaatst naar een klein garnizoen aan de Oostenrijks-Hongaarse grens. Afgezien van de emotionele ‘ontgroening’ van de gevoelige eenling Hofmiller, geeft Ongeduld een indringende schets van de botsing van twee werelden: het monotone regimentsbestaan met daartegenover het rijke milieu van de familie Kekesfalva, die een fraai kasteel in de omgeving bewoont. Hoe broos de façades zijn waarachter beide werelden zich verschuilen, blijkt duidelijkernaarmate de argeloze luitenant dieper verstrikt raakt in zijn folie à deux met de invalide Edith Kekesfalva. Zweig, die vooral bekendheid geniet dankzij zijn meesterlijke novellen, waaronder de pas verschenen Reis naar het verleden, en zijn memoires De wereld van gisteren, heeft zijn enige roman opgezet als een raamvertelling. Door de veelvuldige perspectiefwisselingen wordt de lezer meegesleept in een steeds opnieuw veranderend relaas over ‘vergiftiging door medelijden’. (flaptekst)